سایت

به بهانه درس آیین دادرسی مدنی ۳(دوره کارشناسی )

آغاز سال تحصیلی جدید را خدمت شما دانشجویان گرامی تبریک عرض می نمایم و بهترین ها را برای شما آرزو می کنم.

قبل از ورودم به درس تمایل دارم ،مقدمه ای در باب انتظار از دادرسی و آداب آن ،خدمتتان عرض نمایم، تا شناخت و انتظار ما از همدیگر در این کلاس بیشتر شود:

-امروزه از علم حقوق به عنوان علم مهندسی اجتماعی یاد می شود.خصیصه تنظیم گری اجتماعی حقوق، سبب شده است که این علم از جهات مختلفی مورد واکاوی قرارگیرد.
تا بدآنجا که «انسان حقوقی» را برابر با «انسان اقتصادی »می دانند که نسبت به قواعد و آرای صادره از منظر پیروی و متابعت «رفتاری بازاری» از خود نشان می دهد و برپایه «تئوری فایده گرایی» ،فایده را جستجو می نماید.

پس فراموش نکنیم ،ضروری است در عصر کنونی نقش دادرسی را از زاویه «قابلیت توانمندی» در ایجاد یا حداکثر نمودن مطلوبیت سه جانبه (خواهان /خوانده/جامعه )مورد بحث قراردهیم .

در این راستا باید بیان نمود ،بشر ذاتا بدنبال «حداکثر نمودن مطلوبیت »است و این مطلوبیت جهت بهینه نمودن نیازمند«سنجش »است ،پس بخاطر بسپاریم در باب آرای قضایی،قاعده سازی ها و .. این سنجش توسط بازرسان اجتماعی صورت میگیرد که آیا دادرسی منجر به حداکثر نمودن مطلوبیت آنان شده است یا خیر .
اقدامات کارگزاران حقوق (وکلا ،قضات و قانونگذار..) توسط دادرسان عینی (مردم) از باب خلق و ارتقائ مطلوبیت و رفاه افراد رصد می شود
دانشجویان عزیز ؛
در جامعه کنونی ،سنجش مطلوبیت مورد انتظار از دادرسی یا آرای قضایی و رفتار قضایی با شاخص های مثل تاثیر بر افزایش نرخ امنیت حقوقی ،ایجاد هزینه فرصت ،کاهش هزینه مبادله انجام می شود پس باید مسلح به این فنون نیز باشید.

باور بفرمایید سرعت یا فوریت یک دستور موقت چنانچه سبب افزایش دعاوی آتی گردد ،به صرف سرعت زمان تصمیم گیری ،خلق ارزش نمی نماید و اینجاست که حتی گفته می شود،سرعت صرف دشمن ،مطلوبیت ،مورد انتظار است.
علاوه برآن ،تردید نفرمایید ،دادرسی که نتایج آن طرفین دعوا را به سرمایه گذاران مشترک در آینده تبدیل ننماید و صرفا”آنان را از همدیگر جدا نماید،توسعه مدنی یک جامعه را نیز دچار آسیب خواهد نمود.
نمونه آن در دنیا در قرار دادهای سرمایه گذاری ۴۰درصد از طرفین اختلاف پس از صدور رای مجددا با هم مشارکت نمودند! این همان خلق معنا در دادرسی نام دارد !
بنابراین انتظار ما از دادرسی ،همچنان که در اقتصاد تبدیل شدن رقیب به رفیق( در تئوری ذینفعان) محوریت دارد ، در دادخواهی نیز تبدیل طرفین اختلاف به شرکا است ،پیدا نمودن شریک جدید هزینه آن ۵برابر حفظ یک شریک فعلی است. پس سرعت را نباید بدون مصالح و مطلوبیت تحلیل نمود.

دردادرسی نقش دادرس فصل خصومت در سابق بود اما در عصر حاضر، برای کاهش اطاله ،رویکرد آموزشی را با نقش توسعه ای خود در توسعه حقوق از طریق ارایه مدل های تفسیری مدرن تقویت نماید.
در بسیاری از مراجع دنیا ؛هیت منصفه حقوقی و اجتماعی در بسیاری از موارد وجود دارد و آخرین یافته های حقوق. تطبیقی مد نظر قرارمیگیرد.
پیشنهاد میکنم در این درس بکوشیم تا؛

فرا بگیریم و نهادینه نماییم که توسعه محصول تحولات قضایی است و تقویت نهادهای لازم توسعه از محل ایجاد محیط امن حقوقی میگذرد فلذا آموزش های میان رشته ای و نگاه های همه جانبه فراتر از حق و باطل را تقویت کنیم !
در تحلیل آرا و رفتار قضایی تلاش کنیم تا نگاه مبتنی بر یکسان سازی جهانی حقوق درسطج ملی/فراملی در قالب حقوق تطییقی در اختیار داشته باشیم و بکار گیریم

رویکردهای فرامتنی را بیاموزیم

هر سال آرایی که در تقویت کارامدی پدیدهای مطلوب اجتماعی و اقتصادی موثر بوده اند ،مورد سنجش قرار دهیم

هرسال میزان تقویت نهاد های مالکیت ،برابری و توزیع, شاخص آن رصد کنیم و در اعمال قواعد دادرسی برای تشخیص کارایی بهره بگیریم.
موفق باشید
محمد صادقی دانشیار گروه حقوق -دانشگاه هرمزگان -مدرس درس آیین دادرسی مدنی
۱۰مهرماه ۱۴۰۱